Producent maszyn – nowe realia Rozporządzenia (UE) 2023/1230

Producent maszyn w świetle Rozporządzenia ws. maszyn ma nowe obowiązki z niego wynikające. Jeśli więc planujesz już teraz uruchomienie nowej linii produkcyjnej lub wprowadzenie do obrotu maszyny pod własną marką, nie oglądaj się na starą Dyrektywę 2006/42/WE. Co prawda funkcjonuje ona do 14 stycznia 2027 roku, ale po tej dacie zacznie obowiązywać wyłącznie Rozporządzenie (UE) 2023/1230. A jeśli nie ukończysz swojego projektu przed styczniem 2027 roku, może się okazać, że będziesz musiał przeprowadzić oceny, testy i tworzenie dokumentacji od nowa – co w praktyce oznacza mnóstwo dodatkowego czasu, kosztów i stresu.

Rozporządzenie Maszynowe 2023/1230 wprowadza liczne doprecyzowania dla producenta maszyn. Dotyczy to zarówno firm projektujących i wytwarzających urządzenia „od zera”, jak i przedsiębiorstw modernizujących istniejące linie produkcyjne lub integrujących kilka maszyn w jedną całość.

Kiedy stajesz się producentem?

Zgodnie z art. 3 pkt 18 Rozporządzenia ws. maszyn (UE) 2023/1230:

„Producent” oznacza osobę fizyczną lub prawną, która:
a) wytwarza produkty objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia lub zleca zaprojektowanie lub wytworzenie tych produktów i wprowadza te produkty do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym; lub
b) wytwarza produkty objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia i oddaje je do własnego użytku.

W praktyce oznacza to, że każda firma, która:

• projektuje i/lub wytwarza maszynę (lub szerzej: produkt objęty rozporządzeniem) oraz wprowadza ją na rynek, opatrując własną marką,
• bądź też produkuje maszynę wyłącznie na własne potrzeby (tzn. nie sprzedaje jej, lecz używa w swojej fabryce),

jest odpowiedzialna za całość obowiązków producenta. Należy pamiętać, że również importowanie gotowych maszyn spoza UE i sprzedawanie ich pod własnym logo sprawia, że przedsiębiorstwo staje się „producentem” w rozumieniu przepisów. W takich przypadkach należy przeprowadzić pełną procedurę oceny zgodności, przygotować dokumentację, zadbać o oznakowanie CE i wydać deklarację zgodności UE.

• Importujesz maszynę spoza UE i wprowadzasz ją do obrotu pod własną marką. Nawet jeśli tylko wgrywasz oprogramowanie lub dokonujesz drobnej adaptacji np. poprzez dodanie osłon, formalnie stajesz się producentem.
• Wgrywasz do urządzenia nowy software (np. sterujący), który nie był przewidziany przez oryginalnego producenta. Rozporządzenie w art. 3 pkt 16 wyjaśnia, co to jest „istotna modyfikacja” – także w wersji cyfrowej. Jeśli zmiana wpływa na bezpieczeństwo, to Ty przejmujesz obowiązki producenta.
• Modernizujesz maszynę – nawet drobna aktualizacja może być zakwalifikowana jako „istotna modyfikacja”, jeśli zwiększa ryzyko albo zmienia sposób działania zabezpieczeń.
• Łączysz dwie maszyny w jedną linię i powstaje zespół maszyn ze wspólnymi funkcjami – zgodnie z Rozporządzeniem może to oznaczać powstanie „nowego” produktu, za który odpowiada integrator w roli producenta.

Producent maszyn: Dlaczego lepiej już dziś stosować Rozporządzenie, a nie Dyrektywę?

Formalnie masz czas do 14 stycznia 2027 r., by wprowadzać maszyny zgodne z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE. Ale jeśli Twój projekt przeciągnie się poza tę datę, całą zgodność będziesz musiał wykazać w świetle nowych, wyższych wymagań Rozporządzenia.

Przykład:

Rozpoczynasz w 2025 r. projekt dużej linii technologicznej, która będzie uruchamiana w 2026 r., a pierwsze miesiące 2027 mogą być potrzebne na odbiory i testy. Jeśli nie sfinalizujesz wszystkiego przed styczniem 2027, zostaniesz zmuszony do „zaktualizowania” całej procedury dokumentacyjnej, testów, znakowania. Koszty i nakłady pracy potrafią wtedy wzrosnąć lawinowo.

Dlatego racjonalnie jest już teraz stosować procedury i zasady z Rozporządzenia ws. maszyn 2023/1230, zwłaszcza w zakresie cyberbezpieczeństwa, software’u, nowych wymogów dot. dokumentacji i oceny ryzyka.

Najważniejsze różnice i wyższe wymagania

• Cyberbezpieczeństwo i software: Rozporządzenie uznaje ryzyko związane z aktualizacjami oprogramowania, łącznością zdalną, manipulacjami ze strony osób trzecich.
• Kategorie maszyn wysokiego ryzyka: Te wymienione w załączniku I część A Rozporządzenia wymagają obligatoryjnego udziału jednostki notyfikowanej w procedurze oceny zgodności (np. badanie typu UE).
• Instrukcje cyfrowe: można dostarczać w formie elektronicznej, ale na życzenie należy szybko dostarczyć wersję papierową (zwłaszcza dla kluczowych info BHP).
• „Istotna modyfikacja”: każdy rodzaj fizycznego czy cyfrowego przerabiania maszyny, który zmienia parametry bezpieczeństwa, może wymagać ponownej oceny zgodności i przenosić obowiązki producenta na stronę modyfikującą.

Działaj już według Rozporządzenia 2023/1230

Jeśli właśnie teraz planujesz nowe linie i maszyny, lepiej od razu projektować je „pod” Rozporządzenie 2023/1230, niż ryzykować, że w roku 2026–2027 będziesz musiał wszystko odwracać i tworzyć dokumentację techniczną na nowo. Kluczowe obszary, w których już dziś warto uzupełnić procedury:

• Ocena ryzyka, uwzględniająca oprogramowanie i potencjalne zagrożenia cyber.
• Dokumentacja techniczna w standardzie załącznika IV do Rozporządzenia (bardziej szczegółowo niż dyrektywa).
• Wybór i przeprowadzenie odpowiedniej procedury oceny zgodności (A, B+C, G czy H).

Zdolność do wykazania, że – jeśli modyfikujesz urządzenie lub tworzysz zespół maszyn – spełniasz wszystkie nowe wymogi.

W efekcie:

• Unikniesz kosztownego powtarzania badań przed samą graniczną datą.
• Dostosujesz produkty do realiów rynkowych, gdzie coraz więcej klientów oczekuje pełnej dokumentacji cyfrowej, zdalnych aktualizacji software’u itd.

Jeżeli nie masz pewności, jak krok po kroku przejść przez ocenę zgodności wg nowych przepisów, firmy taka jak nasza, które krok po kroku pokażą Ci, jak zapewnić zgodność z Rozporządzeniem 2023/1230. Rozpoczęcie przygotowań zawczasu to też realna oszczędność – zarówno czasu, jak i nerwów.

FAQ: Producent maszyn – wymagania