Urządzenia Blokujące w Świetle Normy PN-EN ISO 14119:2014-03

W przemyśle normy bezpieczeństwa maszyn odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu ochrony operatorów i obsługi technicznej. Norma PN-EN ISO 14119:2014-03, zharmonizowana z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE, stanowi istotny element tego systemu. Artykuł ten ma na celu wyjaśnienie, jak i kiedy stosować urządzenia blokujące z ryglowaniem oraz znaczenie dobiegu w kontekście bezpieczeństwa.

Urządzenie blokujące: co to jest?

Urządzenie blokujące to mechaniczne lub elektromechaniczne urządzenie sprzężone z osłoną maszyny, które zapobiega dostępowi do strefy niebezpiecznej maszyny, dopóki warunki bezpieczeństwa nie zostaną spełnione. Jego podstawowym celem jest ochrona operatorów i obsługi technicznej przed niezamierzonym lub niebezpiecznym kontaktem z ruchomymi częściami maszyny. Urządzenia blokujące są zaprojektowane tak, aby minimalizować możliwość obchodzenia ich działania oraz zapewniać zgodność z normami bezpieczeństwa, takimi jak PN-EN ISO 14119:2014-03.

Urządzenia blokujące odgrywają kluczową rolę w minimalizacji ryzyk związanych z automatyzacją procesów produkcyjnych.

Czym jest norma PN-EN ISO 14119:2014-03?

• Cel normy: Zapewnienie, że urządzenia blokujące są projektowane i instalowane w sposób zapewniający bezpieczeństwo użytkowników maszyn.
• Zakres normy: Norma obejmuje wszystkie urządzenia blokujące sprzężone z osłonami, które są stosowane w maszynach przemysłowych.

Kluczowe aspekty normy PN-EN ISO 14119:2014-03

Norma ta definiuje kluczowe terminy i wymagania dotyczące projektowania i instalacji urządzeń blokujących. Wśród nich znajdują się:

• Typy urządzeń blokujących:
  • Typ 1: Mechaniczne urządzenia blokujące, które nie wymagają zewnętrznego zasilania do działania. Przykłady to zamki mechaniczne.
  • Typ 2: Elektromechaniczne urządzenia blokujące, które działają dzięki zewnętrznemu zasilaniu. Przykłady to zamki elektromagnetyczne.
• Wymagania projektowe: Urządzenia blokujące muszą być projektowane w sposób minimalizujący możliwość ich obchodzenia. Powinny być umieszczone w trudno dostępnych miejscach lub zabezpieczone przed manipulacją.
• Instalacja: Urządzenia blokujące muszą być instalowane w sposób zapewniający ich niezawodność i skuteczność. Powinny być regularnie sprawdzane i konserwowane.

Typ urządzenia blokującego	Opis	Przykłady zastosowania	Zalety	Wady
Typ 1 (mechaniczne)	Urządzenia blokujące, które nie wymagają zewnętrznego zasilania do działania.	Maszyny o niskim ryzyku obchodzenia zabezpieczeń.	Proste w obsłudze, niezawodne, nie wymagają zasilania.	Mniejsza elastyczność w integracji z systemami automatyki.
Typ 2 (elektromechaniczne)	Urządzenia blokujące, które działają dzięki zewnętrznemu zasilaniu.	Zaawansowane systemy produkcyjne, linie produkcyjne, roboty przemysłowe.	Wysoka elastyczność, możliwość integracji z systemami SCADA i PLC.	Wymagają zewnętrznego zasilania, bardziej skomplikowane w instalacji.

Urządzenia blokujące: Dobór i projektowanie

Przy doborze urządzeń blokujących należy uwzględnić:

• Rodzaj maszyny i jej strefy niebezpieczne: Dobór urządzeń blokujących powinien być dostosowany do specyfiki maszyny i rodzaju zagrożeń, które mogą wystąpić. Współpraca z biurem konstrukcyjnym oraz outsourcing inżynierów może pomóc w wyborze odpowiednich rozwiązań.
• Typ urządzeń blokujących: Typ 1 dla prostych aplikacji, gdzie ryzyko obchodzenia jest niskie, a Typ 2 dla bardziej zaawansowanych systemów, gdzie wymagane jest wyższe bezpieczeństwo.
• Minimalizowanie obchodzenia: Urządzenia blokujące powinny być zaprojektowane i zainstalowane w sposób uniemożliwiający ich łatwe obejście. Mogą to być specjalne śruby zabezpieczające lub ukryte mechanizmy.

Kiedy stosować urządzenia blokujące z ryglowaniem, a kiedy nie?

Ryglowanie jest konieczne, gdy:

• Maszyna ma długi dobieg: W sytuacjach, gdy maszyna nie może natychmiast zatrzymać się po otwarciu osłony, ryglowanie zapewnia, że osłona pozostaje zamknięta do momentu całkowitego zatrzymania maszyny.
• Ryzyko wejścia do strefy niebezpiecznej: Jeśli istnieje możliwość, że operator wejdzie do strefy niebezpiecznej zanim maszyna całkowicie się zatrzyma, ryglowanie jest niezbędne, aby zapobiec wypadkom.

Ryglowanie nie jest wymagane, gdy:

• Maszyna zatrzymuje się natychmiast: W przypadku maszyn, które zatrzymują się natychmiast po otwarciu osłony, ryglowanie nie jest konieczne.
• Brak ryzyka wejścia do strefy niebezpiecznej: Jeśli nie ma ryzyka, że operator wejdzie do strefy niebezpiecznej przed całkowitym zatrzymaniem maszyny, ryglowanie nie jest wymagane.

Urządzenia blokujące: Dojazd do bezpiecznej prędkości i dobiegi

Znaczenie dobiegu w kontekście bezpieczeństwa polega na określeniu, jak długo trwa zatrzymanie maszyny po zadziałaniu urządzenia blokującego.

• Pomiar czasu dobiegu: Określenie czasu od momentu zadziałania urządzenia blokującego do całkowitego zatrzymania maszyny. Pomiar ten jest kluczowy dla oceny ryzyka i doboru odpowiednich urządzeń blokujących.
• Ocena ryzyka: Uwzględnienie możliwych scenariuszy awaryjnych i odpowiednie dobranie urządzeń blokujących. W zależności od długości dobiegu, mogą być wymagane różne typy urządzeń blokujących.

Norma PN-EN ISO 14119:2014-03 a Dyrektywa Maszynowa

Norma PN-EN ISO 14119:2014-03 jest zharmonizowana z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE, co oznacza, że spełnienie jej wymagań jest równoważne z zapewnieniem zgodności z Dyrektywą.

• Dokumentacja zgodności: Firmy muszą udokumentować zgodność z normą jako część procesu oceny zgodności z Dyrektywą Maszynową. Dokumentacja techniczna powinna zawierać wszystkie niezbędne informacje dotyczące doboru, instalacji i konserwacji urządzeń blokujących.
• Audyt i kontrola: Regularne przeglądy i audyty mogą pomóc w utrzymaniu zgodności. Audyt bezpieczeństwa przeprowadzony już na etapie projektu może zminimalizować ryzyko braku zgodności.

Praktyczne wskazówki dla firm stosujących normę

Aby skutecznie stosować normę PN-EN ISO 14119:2014-03, firmy powinny:

• Ocenić ryzyko: Dokonać oceny ryzyka związanego z dostępem do stref niebezpiecznych maszyn. Analiza ryzyka wg PN-EN ISO 12100:2012 jest niezbędna do prawidłowej oceny.
• Wybrać odpowiednie urządzenia: urządzenia blokujące – ich dobór zgodnie z wymaganiami normy. Urządzenia powinny być dostosowane do specyfiki maszyn i rodzaju zagrożeń.
• Regularne przeglądy: Przeprowadzać regularne przeglądy i konserwację urządzeń blokujących. Przeglądy te powinny być udokumentowane i przeprowadzane zgodnie z zaleceniami producenta.
• Współpraca z biurem konstrukcyjnym: Biuro konstrukcyjne może pomóc w decyzjach dotyczących rodzaju osłon i zamków, które najlepiej sprawdzą się w konkretnych aplikacjach.
• Obliczenia wytrzymałościowe (MES): Biuro konstrukcyjne może również wykonać obliczenia wytrzymałościowe, aby zapewnić, że osłony i zamki spełniają wymagania normy.
• Zarządzanie projektami: Mądre zarządzanie projektami powinno uwzględnić audyt bezpieczeństwa przeprowadzony przez firmę zewnętrzną, aby zminimalizować ryzyko braku zgodności z Dyrektywą Maszynową.
• Outsourcing inżynierów: Warto korzystać ze wsparcia doświadczonych inżynierów, aby zapewnić, że urządzenia blokujące są prawidłowo zaprojektowane i zainstalowane.

Automatyzacja produkcji a urządzenia blokujące

Automatyzacja produkcji znacząco zwiększa efektywność i wydajność procesów przemysłowych, ale jednocześnie wprowadza nowe zagrożenia związane z pracą maszyn. Wysoki stopień automatyzacji procesów produkcyjnych może prowadzić do sytuacji, w których operatorzy i technicy są narażeni na kontakt z ruchomymi częściami maszyn. Urządzenia blokujące odgrywają kluczową rolę w minimalizacji tych ryzyk. Zapewniają one, że dostęp do stref niebezpiecznych jest możliwy tylko wtedy, gdy maszyna jest zatrzymana i bezpieczna. W kontekście automatyzacji produkcji, szczególnie ważne jest, aby urządzenia blokujące były zintegrowane z systemami sterowania maszyn, takimi jak SCADA i programowanie PLC, aby zapewnić pełną zgodność i bezpieczeństwo operacyjne. Korzystanie z usług integratora automatyki przemysłowej oraz przeprowadzanie audytów bezpieczeństwa już na etapie projektu, może znacząco zmniejszyć ryzyko i zapewnić zgodność z wymaganiami norm i dyrektyw, takich jak Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE.

Regularne przeglądy i konserwacja urządzeń blokujących są niezbędne do zapewnienia ich niezawodności i zgodności z normami.

Urządzenia blokujące a normy ATEX

W kontekście stosowania urządzeń blokujących w strefach zagrożonych wybuchem, ważne jest, aby urządzenia te spełniały również wymagania norm ATEX. Dyrektywa i normy ATEX dotyczą wyposażenia i systemów ochronnych przeznaczonych do użytku w atmosferach potencjalnie wybuchowych. Urządzenia blokujące stosowane w takich strefach muszą być odpowiednio certyfikowane i spełniać rygorystyczne wymagania, aby zapobiec iskrzeniu i innym źródłom zapłonu.

• Dobór urządzeń blokujących: W strefach ATEX należy stosować urządzenia blokujące, które posiadają odpowiednią certyfikację ATEX.
• Wymagania instalacyjne: Urządzenia blokujące muszą być zainstalowane w sposób minimalizujący ryzyko wybuchu, z uwzględnieniem specyficznych wymagań stref zagrożonych wybuchem.
• Konserwacja i przeglądy: Regularne przeglądy i konserwacja urządzeń blokujących w strefach ATEX są kluczowe dla zapewnienia ich niezawodności i bezpieczeństwa.

Norma PN-EN ISO 14119:2014-03 jest fundamentem bezpieczeństwa maszyn, pomagając firmom zapewnić ochronę operatorów i techników. Stosowanie się do jej wymagań i praktyczne wdrażanie urządzeń blokujących znacząco zwiększa poziom bezpieczeństwa w przemyśle.

FAQ: Urządzenia blokujące

analiza ryzyka automatyka przemysłowa automatyzacja procesów produkcyjnych automatyzacja produkcji bezpieczeństwo maszyn deklaracja zgodności WE dokumentacja techniczna dostosowanie maszyn do wymagań minimalnych dyrektywa ATEX dyrektywa EMC dyrektywa LVD dyrektywa maszynowa 2006/42/WE Instrukcja obsługi integrator automatyki przemysłowej KPI linie produkcyjne maszyna nieukończona mes normy zharmonizowane ocena ryzyka OEE oznakowanie CE Performence level poka-yoke pokrycie diagnostyczne projektowanie maszyn przemysł spożywczy roboty przemysłowe rozporządzenie w sprawie maszyn 2023/1230 sat SCADA smed stanowiska zrobotyzowane TPM zarządzanie zarządzanie projektami Znak CE