Projektowanie Maszyn Spożywczych wg. PN-EN 1672-2:2021-05

Projektowanie maszyn spożywczych to bardzo wyspecjalizowane zadanie. Norma PN-EN 1672-2:2021-05 jest kluczowym dokumentem regulującym standardy higieniczne i możliwości czyszczenia maszyn używanych w przemyśle spożywczym. Przyjęta przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) i zatwierdzona przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN), ta norma ma na celu zapewnienie, że maszyny i ich komponenty używane do przygotowania i przetwarzania żywności spełniają najwyższe standardy higieniczne, minimalizując ryzyko zakażenia, infekcji, choroby i urazu.

Projektowanie maszyn zgodnie z tą normą obejmuje szereg szczegółowych wymagań mających na celu zapewnienie ich higieniczności, łatwości czyszczenia oraz bezpieczeństwa dla użytkowników i konsumentów.

Spis Treści

Projektowanie Maszyn Spożywczych według Normy PN-EN 1672-2:2021-05

Projektowanie Maszyn Spożywczych: Powierzchnie Kontaktujące się z Żywnością

Powierzchnie, które mają bezpośredni kontakt z żywnością, muszą być gładkie, ciągłe i łatwe do czyszczenia oraz dezynfekcji. Wymagane jest, aby te powierzchnie były wolne od pęknięć, szczelin i innych miejsc, w których mogą gromadzić się resztki żywności i bakterie. Powierzchnie te powinny mieć wykończenie o chropowatości Ra nie większej niż 0,8 μm, choć dopuszczalne są większe wartości, jeśli można zapewnić odpowiednią czystość.

Kategoria	Wymagania
Higiena	Powierzchnie kontaktujące się z żywnością muszą być łatwe do czyszczenia i dezynfekcji.
Materiały	Użycie materiałów odpornych na korozję i nietoksycznych, zgodnych z przepisami o bezpieczeństwie żywności.
Konstrukcja	Konstrukcja maszyn powinna minimalizować ryzyko zanieczyszczenia krzyżowego.
Bezpieczeństwo	Urządzenia muszą być wyposażone w zabezpieczenia chroniące przed urazami mechanicznymi i elektrycznymi.
Dokumentacja	Kompleksowe instrukcje użytkowania, konserwacji i czyszczenia maszyn.

Ogólne Wymagania Normy PN-EN 1672-2:2021-05

Połączenia Powierzchni

Połączenia powierzchni muszą być zaprojektowane w sposób, który minimalizuje ryzyko gromadzenia się zanieczyszczeń. Preferowane są połączenia za pomocą ciągłego spawu lub uszczelnionych i płaskich złączy.

W przypadku, gdy konieczne jest zastosowanie połączeń demontowalnych, muszą one być łatwe do czyszczenia i zapewniać higieniczne dopasowanie po zmontowaniu.

Projektowanie Maszyn Spożywczych: Uszczelnienia i Elementy Złączne

Uszczelnienia w obszarze kontaktu z żywnością muszą być umieszczone w taki sposób, aby nie tworzyły nieczyszczalnych szczelin. Elementy złączne, takie jak śruby i nakrętki, powinny być zaprojektowane tak, aby były łatwe do czyszczenia i nie miały otwartych gwintów ani szczelin, które mogłyby zatrzymywać zanieczyszczenia. Preferowane są śruby z łbem sześciokątnym z kołnierzem, nakrętki kuliste lub śruby z kołnierzem.

Odpływy i Martwe Przestrzenie

Maszyny powinny być zaprojektowane w sposób, który zapewnia samoczynne odprowadzanie płynów (np. poprzez odpowiednie nachylenie) lub umożliwia łatwe usuwanie resztek płynów innymi metodami. Martwe przestrzenie, w których mogłyby gromadzić się resztki produktów lub środki czyszczące, powinny być wyeliminowane lub zminimalizowane.

Projektowanie Maszyn Spożywczych: Specyficzne Wymagania dla Materiałów

Materiały używane w konstrukcji maszyn spożywczych muszą być odpowiednie do kontaktu z żywnością. W obszarach kontaktujących się z żywnością materiały muszą być:

Odporne na Korozję: Materiały muszą być odporne na działanie środków chemicznych i warunków, w których będą używane, aby zapobiec korozji.
Nietoksyczne: Materiały muszą być nietoksyczne i nie mogą wydzielać substancji szkodliwych dla zdrowia.
Nieabsorbujące: Materiały muszą być nieabsorbujące, aby nie zatrzymywały substancji, które mogłyby zanieczyścić żywność.

Dostępność do Czyszczenia

Projektowanie maszyn musi uwzględniać łatwy dostęp do wszystkich powierzchni, które wymagają regularnego czyszczenia i konserwacji. Elementy maszyn muszą być zaprojektowane w taki sposób, aby umożliwić łatwy demontaż bez użycia specjalistycznych narzędzi.

Harmonizacja z Dyrektywą Maszynową, GMP oraz FDA

Norma PN-EN 1672-2:2021-05 jest zharmonizowana z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE Unii Europejskiej, co oznacza, że spełnienie jej wymagań jest uznawane za zgodne z wymaganiami tej dyrektywy. Dodatkowo, norma ta jest w wielu miejscach zgodna z wytycznymi Dobrych Praktyk Produkcyjnych (GMP) oraz regulacjami amerykańskiej Agencji Żywności i Leków (FDA).

GMP i FDA w Projektowaniu Maszyn Spożywczych

Projektowanie maszyn spożywczych zgodnie z wymaganiami GMP obejmuje:

Zarządzanie Higieną: Maszyny muszą być zaprojektowane w sposób, który minimalizuje ryzyko zanieczyszczenia żywności, zgodnie z zasadami GMP.
Dokumentacja i Procedury: Producent musi dostarczyć szczegółowe instrukcje obsługi dotyczące czyszczenia, konserwacji i użytkowania maszyn, co jest zgodne z wymaganiami GMP dotyczącymi dokumentacji i procedur.
Szkolenie Personelu: Personel odpowiedzialny za obsługę i konserwację maszyn musi być odpowiednio przeszkolony w zakresie higieny i procedur GMP.

Zgodność z regulacjami FDA oznacza, że maszyny muszą spełniać następujące wymagania:

Projektowanie i Konstrukcja: Maszyny muszą być zaprojektowane i wykonane z materiałów odpowiednich do kontaktu z żywnością, zgodnie z przepisami FDA dotyczącymi materiałów kontaktujących się z żywnością (21 CFR 174-178).
Sanitacja i Kontrola: Maszyny muszą umożliwiać łatwe czyszczenie i dezynfekcję, co jest kluczowym wymaganiem FDA dotyczącym sanitacji i kontroli procesów produkcyjnych.
Prewencja Zanieczyszczeń: Projektowanie maszyn musi zapobiegać wszelkim formom zanieczyszczeń, zgodnie z wymaganiami FDA dotyczącymi prewencji zanieczyszczeń.

Proces Oceny Ryzyka Higienicznego

Norma wprowadza iteracyjny proces redukcji ryzyka higienicznego, który obejmuje następujące kroki:

Ocena Ryzyka Higienicznego
- Analiza ryzyka higienicznego, w tym identyfikacja granic maszyny, identyfikacja zagrożeń bezpieczeństwa żywności oraz szacowanie ryzyka higienicznego.
- Ocena ryzyka higienicznego w celu określenia, czy konieczna jest dalsza redukcja ryzyka.
Redukcja Ryzyka Higienicznego
- Usunięcie zagrożeń higienicznych lub redukcja ryzyka poprzez higieniczne projektowanie.
- Redukcja ryzyka poprzez środki techniczne.
- Redukcja ryzyka poprzez czyszczenie i dezynfekcję.
- Dodatkowe środki, jeśli to konieczne, w tym wymagania dotyczące higieny personelu i specjalne szkolenia.

Analiza Ryzyka wg PN-EN ISO 12100

Analiza ryzyka wg PN-EN ISO 12100 jest procesem identyfikacji, oceny i eliminacji zagrożeń związanych z maszynami. Proces ten obejmuje:

Identyfikację Zagrożeń: Zidentyfikowanie wszystkich możliwych zagrożeń, które mogą wystąpić podczas użytkowania maszyny.
Ocena Ryzyka: Ocena prawdopodobieństwa i potencjalnych skutków zagrożeń.
Eliminacja Zagrożeń: Wdrażanie środków mających na celu eliminację zagrożeń lub redukcję ryzyka do akceptowalnego poziomu.

Znaczenie Projektowania Higienicznego

Projektowanie maszyn spożywczych zgodnie z normą PN-EN 1672-2:2021-05 ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia, że produkty spożywcze są przetwarzane w sposób bezpieczny i higieniczny. Dobre praktyki projektowe minimalizują ryzyko kontaminacji żywności, co jest kluczowe dla ochrony zdrowia konsumentów.

W połączeniu z wymaganiami GMP i FDA, projektowanie zgodne z tą normą zapewnia, że maszyny spełniają najwyższe standardy higieniczne i są zgodne z międzynarodowymi regulacjami.

Automatyka Przemysłowa a Przemysł Spożywczy

Automatyka przemysłowa odgrywa kluczową rolę w przemyśle spożywczym, wpływając na wydajność, jakość i bezpieczeństwo procesów produkcyjnych. Integracja automatyzacji procesów produkcyjnych pozwala na precyzyjne sterowanie parametrami produkcji, minimalizując ryzyko błędów ludzkich oraz zwiększając konsystencję i jakość produktów spożywczych. Wykorzystanie systemów automatyki, takich jak Programowanie PLC (Programmable Logic Controller), pozwala na elastyczne i szybkie dostosowywanie linii produkcyjnych do zmieniających się wymagań rynkowych oraz specyfikacji produktów. Automatyzacja produkcji w przemyśle spożywczym obejmuje także zastosowanie POKA-YOKE, TPM (Total Productive Maintenance) i SMED (Single-Minute Exchange of Die), które przyczyniają się do zwiększenia efektywności operacyjnej i redukcji przestojów. Dzięki zaawansowanej automatyce przemysłowej możliwe jest osiągnięcie wysokich wskaźników OEE (Overall Equipment Effectiveness) oraz KPI (Key Performance Indicators), co przekłada się na lepszą kontrolę nad jakością i bezpieczeństwem produkcji żywności. Certyfikacja CE maszyn i zgodność z normami zharmonizowanymi, takimi jak PN-EN 1672-2:2021-05, są niezbędne do zapewnienia, że zautomatyzowane systemy spełniają najwyższe standardy higieniczne i są bezpieczne dla użytkowników. Automatyzacja procesów produkcyjnych nie tylko zwiększa konkurencyjność przedsiębiorstw spożywczych, ale także przyczynia się do ochrony zdrowia konsumentów poprzez zapewnienie, że produkty są wytwarzane w sposób bezpieczny i higieniczny.

Jeszcze o normie PN-EN 1672-2

Norma PN-EN 1672-2:2021-05 stanowi kompleksowe wytyczne dotyczące projektowania maszyn spożywczych, które muszą być higieniczne, łatwe do czyszczenia i bezpieczne dla użytkowników i konsumentów. Spełnienie tych wymagań jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności oraz zgodności z regulacjami prawnymi, takimi jak Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE, GMP oraz FDA. Dzięki szczegółowym wymaganiom dotyczącym materiałów, powierzchni, połączeń, uszczelnień i konstrukcji, norma ta jest fundamentem higieny w przemyśle spożywczym.

Norma PN-EN 1672-2:2021-05 jest dokumentem niezbędnym dla każdego, kto zajmuje się projektowaniem maszyn spożywczych, gwarantując, że procesy produkcyjne są zgodne z najwyższymi standardami higienicznymi. Spełniając wymagania dotyczące projektowania maszyn, producenci mogą zapewnić bezpieczeństwo żywności oraz zgodność z międzynarodowymi regulacjami, co jest kluczowe dla sukcesu w branży spożywczej.

FAQ: projektowanie maszyn spożywczych

1. Co to jest norma PN-EN 1672-2:2021-05?

Norma PN-EN 1672-2:2021-05 to dokument regulujący standardy higieniczne i możliwości czyszczenia maszyn używanych w przemyśle spożywczym. Została opracowana przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN) i zatwierdzona przez Polski Komitet Normalizacyjny (PKN).

2. Jakie są główne wymagania dotyczące powierzchni kontaktujących się z żywnością w projektowaniu maszyn spożywczych?

Powierzchnie kontaktujące się z żywnością muszą być gładkie, ciągłe i łatwe do czyszczenia oraz dezynfekcji. Powinny być wolne od pęknięć, szczelin i innych miejsc, w których mogą gromadzić się resztki żywności i bakterie.

3. Co to są połączenia powierzchni i jakie są ich wymagania?

Połączenia powierzchni to miejsca, gdzie różne części maszyny łączą się ze sobą. Muszą być zaprojektowane tak, aby minimalizować ryzyko gromadzenia się zanieczyszczeń, preferując ciągłe spawy lub uszczelnione złącza.

4. Jakie wymagania muszą spełniać materiały używane w maszynach spożywczych?

Materiały muszą być odporne na korozję, nietoksyczne i nieabsorbujące, aby nie zatrzymywały substancji, które mogłyby zanieczyścić żywność.

5. Co to jest automatyka przemysłowa i jak wpływa na przemysł spożywczy?

Automatyka przemysłowa obejmuje systemy sterowania i monitorowania procesów produkcyjnych. W przemyśle spożywczym zwiększa efektywność, bezpieczeństwo i jakość produkcji poprzez precyzyjne sterowanie parametrami produkcji.

6. Jak norma PN-EN 1672-2:2021-05 jest zharmonizowana z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE?

Norma PN-EN 1672-2:2021-05 jest zgodna z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE, co oznacza, że spełnienie jej wymagań jest uznawane za zgodne z wymaganiami tej dyrektywy, co umożliwia znakowanie CE maszyn.

7. Jakie są wymagania GMP w kontekście projektowania maszyn spożywczych?

Wymagania GMP obejmują zarządzanie higieną, dokumentację i procedury czyszczenia oraz szkolenie personelu w zakresie higieny i konserwacji maszyn.

8. Co to jest analiza ryzyka wg PN-EN ISO 12100?

Analiza ryzyka wg PN-EN ISO 12100 to proces identyfikacji, oceny i eliminacji zagrożeń związanych z maszynami, mający na celu zapewnienie bezpieczeństwa użytkowników i konsumentów.

9. Jakie są specyficzne wymagania FDA dotyczące projektowania maszyn spożywczych?

Wymagania FDA obejmują projektowanie i konstrukcję maszyn z materiałów odpowiednich do kontaktu z żywnością, umożliwienie łatwego czyszczenia i dezynfekcji oraz prewencję zanieczyszczeń.

10. Jak automatyka przemysłowa wpływa na jakość i bezpieczeństwo produkcji spożywczej?

Automatyka przemysłowa umożliwia precyzyjne sterowanie procesami produkcyjnymi, minimalizując ryzyko błędów ludzkich, zwiększając konsystencję i jakość produktów oraz zapewniając zgodność z normami higienicznymi i bezpieczeństwa.