Maszyny szczególnie niebezpieczne

Czy wiesz, że wprowadzenie nowych regulacji dotyczących bezpieczeństwa maszyn może zmienić podejście do projektowania i budowy urządzeń przemysłowych? Rozporządzenie 2023/1230/UE, które zastępuje dotychczasową dyrektywę 2006/42/WE, wprowadza szereg zmian mających na celu poprawę bezpieczeństwa maszyn w całej Unii Europejskiej. Szczególne uwzględnienie zyskały maszyny szczególnie niebezpieczne, czyli takie, których niewłaściwe zaprojektowanie lub użytkowanie mogłoby stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia użytkowników oraz osób w ich otoczeniu.

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się, jakie zmiany niesie nowe rozporządzenie oraz w jaki sposób wpływa ono na odpowiedzialność producentów, integratorów automatyki przemysłowej oraz innych podmiotów gospodarczych zaangażowanych w projektowanie, produkcję i eksploatację maszyn. Czy nowe przepisy mogą wpłynąć na Twoją firmę lub procesy produkcyjne, które realizujesz? Zastanówmy się wspólnie, jakie wyzwania i możliwości otwierają się w obliczu tych zmian.

Zrozumienie nowych wymagań oraz przygotowanie się do ich wdrożenia może być kluczem do minimalizacji ryzyka i zapewnienia, że każda maszyna wprowadzona na rynek będzie spełniała najwyższe standardy bezpieczeństwa. Jakie wymagania muszą spełniać maszyny szczególnie niebezpieczne? Jakie procedury oceny zgodności będą teraz wymagane? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w dalszej części artykułu.

Maszyny szczególnie niebezpieczne w Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE

W poprzednich latach, dyrektywa maszynowa 2006/42/WE stanowiła podstawę prawną dla bezpieczeństwa maszyn na terenie Unii Europejskiej. Określała ona zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, jakie muszą spełniać wszystkie maszyny wprowadzane na rynek. W szczególności, duży nacisk kładziono na maszyny szczególnie niebezpieczne, które wymagały bardziej rygorystycznych procedur oceny zgodności oraz dodatkowych zabezpieczeń technicznych. Dyrektywa ta przewidywała obowiązek przeprowadzenia dokładnej analizy ryzyka dla każdej maszyny, a także wdrożenie środków eliminujących lub minimalizujących ryzyko na etapie projektowania. Maszyny szczególnie niebezpieczne, wymienione w załączniku IV dyrektywy, jeśli nie były projektowane w zgodzie z normami zharmonizowanymi wymagały udziału jednostki notyfikowanej w procesie oceny zgodności. W przypadku tych maszyn nie było możliwości samodzielnej deklaracji zgodności przez producenta bez zaangażowania jednostki notyfikowanej. Jednostka notyfikowana musiała przeprowadzić badanie typu WE lub zatwierdzić system zarządzania jakością producenta, aby zapewnić zgodność z wymaganiami dyrektywy. Wymóg zaangażowania jednostki notyfikowanej dotyczył tylko wybranych typów maszyn, które ze względu na swoją specyfikę i związane z nimi ryzyko były uznawane za szczególnie niebezpieczne. Maszyny te obejmowały m.in.:

• Pilarki tarczowe (jedno- i wielopiłowe) do obróbki drewna i materiałów podobnych oraz do obróbki mięsa,
• Strugarki wyrówniarki do obróbki drewna z ręcznym posuwem,
• Prasy do obróbki na zimno metali,
• Wtryskarki lub prasy do tworzyw sztucznych i gumy,
• Urządzenia do podnoszenia osób lub osób i towarów,
• Ręcznie ładowane pojazdy do zbierania odpadów z gospodarstw domowych, wyposażone w mechanizm prasujący,
• Urządzenia ochronne przeznaczone do wykrywania obecności osób,
• Układy logiczne zapewniające funkcje bezpieczeństwa,
• oraz inne maszyny wymienione w załączniku IV dyrektywy.

Zgodnie z dyrektywą, producent musiał sporządzić deklarację zgodności, potwierdzając, że dana maszyna spełnia wszystkie zasadnicze wymagania określone w dyrektywie. Obowiązujące przepisy jasno określały również, że maszyny takie powinny być wyposażone w odpowiednie elementy bezpieczeństwa, takie jak systemy awaryjnego zatrzymania, osłony ruchomych części oraz inne środki techniczne mające na celu ochronę użytkowników.Wszystkie te działania miały na celu zagwarantowanie, że maszyny szczególnie niebezpieczne będą projektowane i eksploatowane w sposób minimalizujący ryzyko dla ludzi. Jednak doświadczenia zdobyte podczas stosowania dyrektywy 2006/42/WE wskazały na potrzebę wprowadzenia bardziej precyzyjnych i aktualnych przepisów, co ostatecznie doprowadziło do opracowania i przyjęcia rozporządzenia 2023/1230/UE.

Maszyny szczególnie niebezpieczne w Rozporządzeniu 2023/1230/UE

Nowe rozporządzenie 2023/1230/UE wprowadza szczegółowe zmiany dotyczące maszyn szczególnie niebezpiecznych, koncentrując się na rozszerzeniu listy maszyn wymagających oceny zgodności przez jednostkę notyfikowaną oraz wprowadzeniu nowych kategorii maszyn. Wśród nowych kategorii wymienionych w rozporządzeniu znalazły się:

1. Maszyny z elementami opartymi na technologii uczenia maszynowego – w szczególności maszyny, które posiadają elementy bezpieczeństwa o zmiennym zachowaniu, wykorzystujące algorytmy uczenia maszynowego. Takie systemy bezpieczeństwa muszą być certyfikowane przez jednostkę notyfikowaną, aby zapewnić, że ich zmienność nie wpływa negatywnie na bezpieczeństwo użytkowników.
2. Maszyny autonomiczne – maszyny, które działają w trybie autonomicznym, bez bezpośredniego nadzoru człowieka, co obejmuje roboty współpracujące w przestrzeniach roboczych wspólnych z ludźmi. W takich przypadkach jednostka notyfikowana musi przeprowadzić badanie typu, aby upewnić się, że autonomiczne systemy działają bezpiecznie.
3. Roboty przemysłowe nowej generacji – szczególnie te wyposażone w zaawansowane systemy percepcji (np. rozpoznawanie obrazów) oraz interakcji z człowiekiem. Wymagana jest ocena przez jednostkę notyfikowaną, aby upewnić się, że systemy te nie stwarzają nowych, niekontrolowanych zagrożeń.

Dodatkowo, rozporządzenie rozszerza zakres obowiązkowych audytów systemów zarządzania jakością, które mają na celu potwierdzenie, że wszystkie maszyny produkowane seryjnie spełniają wymagania określone przez jednostki notyfikowane. Producent musi zapewnić, że system zarządzania jakością jest regularnie weryfikowany i aktualizowany zgodnie z nowymi technologiami i wymaganiami.

Podsumowując, rozporządzenie 2023/1230/UE rozszerza zakres maszyn wymagających certyfikacji przez jednostkę notyfikowaną dla nadania znaku CE, wprowadzając nowe kategorie związane z rozwojem technologii autonomicznych i uczenia maszynowego. Dzięki tym zmianom, przepisy mają na celu lepsze dostosowanie do współczesnych wyzwań technologicznych i zapewnienie jeszcze wyższego poziomu bezpieczeństwa w środowiskach produkcyjnych, zarówno dla operatorów, jak i osób postronnych.

FAQ

analiza ryzyka automatyka przemysłowa automatyzacja procesów produkcyjnych automatyzacja produkcji dokumentacja techniczna dyrektywa EMC dyrektywa LVD dyrektywa maszynowa 2006/42/WE Instrukcja obsługi integrator automatyki przemysłowej KPI maszyna nieukończona normy zharmonizowane ocena ryzyka OEE oznakowanie CE projektowanie maszyn rozporządzenie w sprawie maszyn 2023/1230 TPM Znak CE