Normy Zharmonizowane z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE

Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE jest kluczowym dokumentem regulującym bezpieczeństwo maszyn w Unii Europejskiej. W ramach wdrażania tej dyrektywy, opracowane zostały normy zharmonizowane, które wspierają producentów w spełnianiu wymagań dyrektywy. Normy te zapewniają zgodność maszyn z wymaganiami bezpieczeństwa, umożliwiając wprowadzenie na rynek urządzeń oznakowanych znakiem CE.

Spis Treści

Normy zharmonizowane w kontekście Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE

Co to są normy zharmonizowane?

Normy zharmonizowane to zestaw standardów technicznych opracowanych przez Europejskie Organizacje Normalizacyjne, takie jak CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) i CENELEC (Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki). Te normy są tworzone na zlecenie Komisji Europejskiej w celu wspierania legislacji Unii Europejskiej, w tym Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE.

Rola norm zharmonizowanych

Normy zharmonizowane odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu zgodności maszyn z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE. Przy stosowaniu tych norm producenci maszyn mogą domniemywać, że ich produkty spełniają zasadnicze wymagania zdrowia i bezpieczeństwa określone w dyrektywie. To z kolei upraszcza proces certyfikacji CE maszyn, co jest istotne dla wprowadzenia produktów na rynek unijny.

Typy norm zharmonizowanych i ich zastosowanie

Normy typu A

Normy typu A, takie jak PN-EN ISO 12100:2012, stanowią podstawę dla projektowania i oceny ryzyka maszyn. Określają one ogólne zasady, które mają zastosowanie do wszystkich kategorii maszyn. Pomagają one w tworzeniu ram dla bezpiecznego projektowania maszyn, jednak same w sobie nie są wystarczające, aby zapewnić pełne domniemanie zgodności z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE. Stosowanie norm typu A jest pierwszym krokiem w procesie zapewniania zgodności, ale musi być uzupełnione normami typu B lub C, które zawierają bardziej szczegółowe wymagania.

Normy typu B

Normy typu B skupiają się na specyficznych aspektach bezpieczeństwa lub rodzajach zabezpieczeń. Przykładem jest norma EN 349:1993+A1:2008, która określa minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka. Stosowanie norm typu B jest kluczowe, gdyż zapewnia podstawę do domniemania zgodności z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy, o ile techniczne rozwiązania określone w tych normach są adekwatne dla konkretnej kategorii maszyn. Normy typu B można podzielić na dwie grupy:

Normy B1 – dotyczące szczególnych aspektów bezpieczeństwa (np. odstępy minimalne, hałas, drgania).
Normy B2 – dotyczące zabezpieczeń (np. urządzenia sterujące, osłony).

Typ normy	Numer normy	Tytuł normy	Opis
B1	PN-EN ISO 13857	Bezpieczeństwo maszyn – Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka	Określa minimalne odstępy, które zapobiegają zgnieceniu ciała człowieka przez ruchome elementy.
B1	PN-EN 547	Bezpieczeństwo maszyn – Wymiary ciała ludzkiego – Część 1: Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp całym ciałem do maszyny	Określa wymiary otworów dostępu dla całego ciała człowieka.
B1	PN-EN 547	Bezpieczeństwo maszyn – Wymiary ciała ludzkiego – Część 2: Zasady określania wymiarów otworów umożliwiających dostęp	Określa wymiary otworów dostępu dla różnych części ciała.
B1	PN-EN 614	Bezpieczeństwo maszyn – Ergonomiczne zasady projektowania – Część 1: Terminologia i zasady ogólne	Określa podstawowe zasady ergonomii w projektowaniu maszyn.
B1	PN-EN 842	Bezpieczeństwo maszyn – Wizualne sygnały niebezpieczeństwa – Ogólne wymagania, projektowanie i badanie	Określa wymagania dotyczące wizualnych sygnałów niebezpieczeństwa na maszynach.
B1	PN-EN 894	Bezpieczeństwo maszyn – Wymagania ergonomiczne dotyczące projektowania wskaźników i elementów sterowniczych – Część 1: Ogólne zasady interakcji między człowiekiem a wskaźnikami i elementami sterowniczymi	Określa zasady interakcji między człowiekiem a maszyną.
B2	PN-EN ISO 13851	Bezpieczeństwo maszyn – Oburęczne urządzenia sterujące – Aspekty funkcjonalne – Zasady projektowania	Określa wymagania dotyczące oburęcznych urządzeń sterujących.
B2	PN-EN ISO 14120	Bezpieczeństwo maszyn – Osłony – Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych	Określa wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon na maszynach.
B2	PN-EN ISO 14119	Bezpieczeństwo maszyn – Urządzenia blokujące sprzężone z osłonami – Zasady projektowania i doboru	Określa zasady projektowania i doboru urządzeń blokujących sprzężonych z osłonami.
B2	PN-EN 60204	Bezpieczeństwo maszyn – Wyposażenie elektryczne maszyn – Część 1: Wymagania ogólne	Określa wymagania dotyczące elektrycznego wyposażenia maszyn.
B2	PN-EN ISO 13849	Bezpieczeństwo maszyn – Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem – Część 1: Ogólne zasady projektowania	Określa zasady projektowania systemów sterowania maszyn związanych z bezpieczeństwem.
B2	PN-EN ISO 13850	Bezpieczeństwo maszyn – Funkcja zatrzymania awaryjnego – Zasady projektowania	Określa zasady projektowania systemów zatrzymania awaryjnego na maszynach.
B2	PN-EN ISO 14119	Bezpieczeństwo maszyn – Urządzenia blokujące sprzężone z osłonami – Zasady projektowania i doboru	Określa zasady projektowania i doboru urządzeń blokujących sprzężonych z osłonami.
B2	PN-EN ISO 14120	Bezpieczeństwo maszyn – Osłony – Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych	Określa wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon na maszynach.

Tabela ta przedstawia podział norm typu B na dwie kategorie: B1, które dotyczą specyficznych aspektów bezpieczeństwa, oraz B2, które dotyczą zabezpieczeń na maszynach. Normy te odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu zgodności z zasadniczymi wymaganiami Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE.

Normy typu C

Normy typu C zawierają specyfikacje dotyczące określonych kategorii maszyn. Każda kategoria maszyn ma swoją specyficzną normę, która uwzględnia wszystkie aspekty bezpieczeństwa związane z jej użytkowaniem. Przykładem jest norma PN-EN ISO 20430 dotycząca wtryskarek do tworzyw sztucznych. Normy typu C mogą odwoływać się do norm typu A i B, wskazując, które specyfikacje mają zastosowanie do danej kategorii maszyn. W przypadku konfliktu między normą typu C a normami typu A lub B, normy typu C mają pierwszeństwo.

Szkolenie

Dyrektywa Maszynowa
2006/42/WE

Zdobądź niezbędną wiedzę o Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE! Zarejestruj się na nasze szkolenie i zapewnij bezpieczeństwo w swoim zakładzie!

Zapisz się

Normy Zharmonizowane: Proces wdrażania

Opracowanie i publikacja norm

Proces opracowania norm zharmonizowanych rozpoczyna się od zlecenia Komisji Europejskiej, skierowanego do Europejskich Organizacji Normalizacyjnych. Po opracowaniu, normy są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, co oznacza ich oficjalne uznanie w ramach prawodawstwa unijnego.

Zastosowanie norm przez producentów

Producenci maszyn mogą dobrowolnie stosować normy zharmonizowane. Stosowanie tych norm zapewnia, że ich produkty są zgodne z zasadniczymi wymaganiami dyrektywy. W przypadku braku zgodności, producent musi przedstawić inne dowody na spełnienie tych wymagań.

Normy Zharmonizowane: Korzyści wynikające ze stosowania

Ułatwienie certyfikacji CE

Stosowanie norm zharmonizowanych znacznie upraszcza proces certyfikacji CE maszyn. Producent, stosując odpowiednie normy, może domniemywać, że jego produkt spełnia wszystkie zasadnicze wymagania dyrektywy, co upraszcza przygotowanie dokumentacji technicznej i deklaracji zgodności.

Poprawa bezpieczeństwa i jakości

Normy zharmonizowane zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa maszyn, co przyczynia się do ochrony zdrowia użytkowników. Ponadto, stosowanie tych norm wpływa na jakość i niezawodność maszyn, co jest kluczowe dla konkurencyjności na rynku.

Ułatwienie wprowadzenia na rynek

Maszyny zgodne z normami zharmonizowanymi mogą być łatwiej wprowadzane na rynek unijny. Oznakowanie CE potwierdza zgodność z wymaganiami bezpieczeństwa i zdrowia, co jest istotne dla akceptacji produktów przez klientów i organy nadzoru rynku.

Normy zharmonizowane z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE są kluczowym elementem systemu zapewnienia bezpieczeństwa maszyn w Unii Europejskiej. Stosowanie tych norm przez producentów nie tylko upraszcza proces certyfikacji CE maszyn, ale również przyczynia się do poprawy bezpieczeństwa, jakości i konkurencyjności produktów na rynku unijnym.

Normy Zharmonizowane: Dalsze informacje i konsultacje

Producenci maszyn mogą skorzystać z usług biur konstrukcyjnych i firm oferujących outsourcing inżynierów, aby zapewnić zgodność swoich produktów z normami zharmonizowanymi. W przypadku wątpliwości, warto również przeprowadzić audyt bezpieczeństwa i skonsultować się z ekspertami w zakresie zarządzania projektami oraz projektowania maszyn.

Normy zharmonizowane są nieodłącznym elementem dzisiejszego rynku maszynowego, zapewniając bezpieczną i zgodną z prawem eksploatację maszyn. Dzięki nim możliwe jest tworzenie innowacyjnych i bezpiecznych produktów, które spełniają najwyższe standardy jakości i bezpieczeństwa.

Przykłady norm zharmonizowanych

EN ISO 13849 – Bezpieczeństwo maszyn: Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem

Norma PN-EN ISO 13849 określa wymagania dotyczące projektowania i integracji systemów sterowania maszyn, które mają wpływ na bezpieczeństwo. Dotyczy ona oceny ryzyka oraz zapewnienia, że systemy sterowania są zaprojektowane i zbudowane w sposób minimalizujący ryzyko awarii, które mogłyby prowadzić do wypadków. Ta norma jest szeroko stosowana w przemyśle maszynowym, szczególnie w automatyce przemysłowej, gdzie systemy sterowania odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu bezpiecznego funkcjonowania maszyn.

PN-EN 60204-1:2018-12- – Bezpieczeństwo maszyn: Wyposażenie elektryczne maszyn

Norma PN-EN 60204 dotyczy bezpieczeństwa elektrycznego maszyn. Określa ona wymagania dotyczące układów elektrycznych maszyn, w tym ich projektowania, montażu i konserwacji. Norma ta jest kluczowa dla zapewnienia, że maszyny są bezpieczne w użytkowaniu i nie stwarzają zagrożenia dla operatorów oraz innych osób znajdujących się w ich pobliżu. Stosowanie tej normy jest obowiązkowe dla producentów maszyn, którzy chcą uzyskać certyfikację CE.

PN-EN 60204- Bezpieczeństwo maszyn: Funkcjonalne bezpieczeństwo elektrycznych, elektronicznych i programowalnych elektronicznych systemów sterowania

Norma PN-EN 60204 określa wymagania dotyczące projektowania, integracji i walidacji systemów sterowania maszyn, które wykorzystują elektryczne, elektroniczne i programowalne elektroniczne elementy. Celem tej normy jest zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa funkcjonalnego, co jest szczególnie istotne w zaawansowanych systemach automatyki przemysłowej.

Wyzwania i przyszłość norm zharmonizowanych

Dynamiczne zmiany technologiczne

Dynamiczny rozwój technologii wymaga ciągłej aktualizacji norm zharmonizowanych, aby nadążały za nowymi rozwiązaniami technicznymi i zapewniały odpowiedni poziom bezpieczeństwa.

Integracja nowych technologii

Integracja nowych technologii, takich jak przemysł 4.0, automatyka przemysłowa i robotyka, wymaga opracowania nowych norm lub aktualizacji istniejących, aby obejmowały one nowe aspekty bezpieczeństwa.

Omówienie wybranych norm zharmonizowanych

PN-EN ISO 12100 – Ogólne zasady projektowania, ocena ryzyka i zmniejszanie ryzyka

Norma PN-EN ISO 12100 jest fundamentem w dziedzinie bezpieczeństwa maszyn. Określa ogólne zasady projektowania i ocenę ryzyka oraz sposoby zmniejszania ryzyka. Jest to norma typu A, co oznacza, że dotyczy podstawowych pojęć i zasad projektowania, mających zastosowanie do wszystkich maszyn. Kluczowe elementy normy obejmują:

Ocena ryzyka: Identyfikacja zagrożeń, ocena ryzyka z nimi związanych oraz ustalenie odpowiednich środków redukcji ryzyka.
Zasady projektowania: Wprowadzenie zasad projektowania mających na celu minimalizację ryzyka na etapie koncepcyjnym i konstrukcyjnym.
Dokumentacja: Określenie wymagań dotyczących dokumentacji technicznej oraz instrukcji użytkowania maszyn.

PN-EN ISO 14120 – Osłony – Ogólne wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon stałych i ruchomych

Norma PN-EN ISO 14120 określa wymagania dotyczące projektowania i budowy osłon na maszynach, które mają na celu zapobieganie dostępowi do stref niebezpiecznych. Kluczowe elementy normy obejmują:

Rodzaje osłon: Określenie różnic między osłonami stałymi i ruchomymi oraz ich zastosowania.
Wymagania projektowe: Zasady projektowania osłon, które muszą być solidne, łatwe w montażu i demontażu, oraz zapewniać odpowiednią ochronę.
Testy i certyfikacja: Wymagania dotyczące testowania osłon w celu potwierdzenia ich skuteczności i wytrzymałości.

PN-EN ISO 13854:2020-01 – Minimalne odstępy zapobiegające zgnieceniu części ciała człowieka

Norma PN-EN ISO 13854 definiuje minimalne odstępy, które zapobiegają zgnieceniu części ciała człowieka przez ruchome elementy maszyn. Jest to norma typu B1, która dotyczy specyficznych aspektów bezpieczeństwa. Kluczowe elementy normy obejmują:

Minimalne odstępy: Określenie minimalnych odległości między ruchomymi częściami maszyn a częściami ciała, które muszą być zachowane, aby zapobiec zgnieceniu.
Zastosowania praktyczne: Przykłady zastosowania minimalnych odstępów w różnych typach maszyn i urządzeń.

PN-EN ISO 13849 – Elementy systemów sterowania związane z bezpieczeństwem

Norma PN-EN ISO 13849 dotyczy projektowania i oceny systemów sterowania maszyn związanych z bezpieczeństwem, zwanych również poziomami wydajności (Performance Levels). Kluczowe elementy normy obejmują:

Ocena ryzyka: Identyfikacja zagrożeń i ocena ryzyka, jakie stwarzają dla systemów sterowania.
Poziomy wydajności (Performance Levels, PL): Określenie pięciu poziomów wydajności (PL a do PL e), które definiują zdolność systemu sterowania do wykonywania funkcji bezpieczeństwa w określonych warunkach.
Architektura systemu: Wymagania dotyczące struktury systemów sterowania, w tym redundancji, diagnostyki i odporności na uszkodzenia.
Walidacja: Proces walidacji systemów sterowania, aby upewnić się, że spełniają one wymagania dotyczące bezpieczeństwa i poziomu wydajności.

Zastosowanie w praktyce przemysłowej

Ocena ryzyka i minimalne odstępy

Stosowanie normy PN-EN ISO 12100 oraz PN-EN ISO 13854 jest kluczowe na etapie projektowania maszyn. Producenci maszyn powinni przeprowadzać szczegółową ocenę ryzyka, identyfikując wszystkie potencjalne zagrożenia i określając minimalne odstępy, które muszą być zachowane, aby zapobiec wypadkom.

Osłony maszyn

Projektowanie osłon zgodnie z normą PN-EN ISO 14120 jest kluczowe dla zapewnienia, że maszyny są bezpieczne w użytkowaniu. Osłony muszą być projektowane tak, aby były trudne do usunięcia bez narzędzi, a ich otwarcie powodowało zatrzymanie maszyny.

Systemy sterowania

Zastosowanie normy EN ISO 13849-1 pozwala na projektowanie zaawansowanych systemów sterowania, które są w stanie monitorować i kontrolować funkcje bezpieczeństwa maszyn. Dzięki temu możliwe jest osiągnięcie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i minimalizacja ryzyka awarii systemów sterowania.

Normy zharmonizowane z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE są kluczowym elementem systemu zapewnienia bezpieczeństwa maszyn w Unii Europejskiej. Stosowanie tych norm przez producentów upraszcza proces certyfikacji CE maszyn, poprawia bezpieczeństwo i jakość produktów oraz ułatwia ich wprowadzenie na rynek. W przyszłości, ciągłe aktualizacje i integracja nowych technologii będą kluczowe dla utrzymania wysokich standardów bezpieczeństwa i zgodności z przepisami unijnymi.

Linki zewnętrzne:

Aktualny wykaz norm zharmonizowanych z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE na stronie PKN (aktualne na 14.04.2024:
https://pkn.pl/sites/default/files/sites/default/files/imce/files/dyrektywy/2006_42_WE.pdf

FAQ: Normy Zharmonizowane z Dyrektywą Maszynową 2006/42/WE

1. Co to są normy zharmonizowane?

Normy zharmonizowane to zestaw standardów technicznych opracowanych przez Europejskie Organizacje Normalizacyjne (CEN, CENELEC) na zlecenie Komisji Europejskiej. Wspierają one producentów w spełnianiu wymagań Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE, zapewniając zgodność maszyn z wymaganiami bezpieczeństwa i umożliwiając oznakowanie ich znakiem CE.

2. Jakie są główne rodzaje norm zharmonizowanych?

Normy zharmonizowane dzielą się na trzy główne typy:
Normy typu A: Określają podstawowe zasady projektowania mające zastosowanie do wszystkich kategorii maszyn.
Normy typu B: Skupiają się na określonych aspektach bezpieczeństwa (B1) lub zabezpieczeniach (B2).
Normy typu C: Dotyczą specyficznych kategorii maszyn i ich szczegółowych wymagań bezpieczeństwa.

3. Dlaczego warto stosować normy zharmonizowane?

Stosowanie norm zharmonizowanych upraszcza proces certyfikacji CE, zapewnia wyższy poziom bezpieczeństwa i jakości maszyn oraz ułatwia wprowadzenie produktów na rynek unijny. Producent, stosując te normy, może domniemywać, że jego produkt spełnia wszystkie wymagania dyrektywy.

4. Co oznacza certyfikacja CE maszyn?

Certyfikacja CE oznacza, że produkt spełnia zasadnicze wymagania zdrowia i bezpieczeństwa określone w odpowiednich dyrektywach UE, w tym Dyrektywie Maszynowej 2006/42/WE. Oznakowanie CE jest niezbędne do legalnego wprowadzenia maszyny na rynek unijny.

5. Czym są minimalne odstępy według norm zharmonizowanych?

Minimalne odstępy to odległości, które muszą być zachowane między ruchomymi częściami maszyn a ciałem człowieka, aby zapobiec zgnieceniu. Są one określone w normach zharmonizowanych i zależą od specyfiki maszyny oraz rodzaju zagrożenia.

6. Jakie są główne zasady projektowania osłon na maszynach?

Osłony na maszynach muszą być solidne, trudne do usunięcia bez narzędzi, i ich otwarcie powinno powodować zatrzymanie maszyny. Powinny one skutecznie zapobiegać dostępowi do stref niebezpiecznych i być projektowane zgodnie z normami zharmonizowanymi.

7. Co to są poziomy wydajności (Performance Levels) w kontekście systemów sterowania maszyn?

Poziomy wydajności (PL) określają zdolność systemu sterowania maszyny do wykonywania funkcji bezpieczeństwa w określonych warunkach. PL są klasyfikowane od PL a (najniższy poziom bezpieczeństwa) do PL e (najwyższy poziom bezpieczeństwa).

8. Jakie są korzyści z przeprowadzania audytu bezpieczeństwa maszyn?

Audyt bezpieczeństwa maszyn pozwala na identyfikację potencjalnych zagrożeń, ocenę zgodności maszyn z wymaganiami norm zharmonizowanych oraz rekomendację działań naprawczych. Regularne audyty pomagają utrzymać wysoki poziom bezpieczeństwa i minimalizują ryzyko wypadków.

9. Czym różnią się normy typu B1 od norm typu B2?

Normy typu B1 dotyczą specyficznych aspektów bezpieczeństwa maszyn, takich jak minimalne odstępy czy poziom hałasu. Normy typu B2 koncentrują się na zabezpieczeniach maszyn, takich jak urządzenia blokujące, osłony i systemy zatrzymania awaryjnego.

10. Jakie są wymagania dotyczące dokumentacji technicznej maszyn zgodnie z normami zharmonizowanymi?

Dokumentacja techniczna musi zawierać szczegółowe informacje dotyczące projektu, konstrukcji i eksploatacji maszyny. Powinna obejmować wyniki oceny ryzyka, specyfikacje techniczne, rysunki, schematy, instrukcje użytkowania oraz dowody zgodności z normami zharmonizowanymi. Dokumentacja jest kluczowa dla uzyskania certyfikacji CE.